ANXIETY MEANING IN MIZO-ANXIETY DISORDERS – 1

Anxiety hi chi hrang hgrang a awm a, hming hrang hrang a nei ve a, tun tumah chuan Anxiety hrim hrim hi enge a nih tih mawlmang (symple) takin sawifiah kan tum dawn a ni.

Anxiety Meaning in Mizo. He natna laimu hi chu ‘lungmuan lohna’ hi a ni. Hlauhthawnna emaw, lungkham neih emaw, thlaphanna eng emaw tak, a chhan hriat vak si lovin rilru a luah khat tlat a. A then chuan thil tha lo an chungah emaw an chhungte chungah emaw lo thleng dawn tlata hriatna te an nei thin. Enghelh an ngah em em a, thilhote pawhin a tibuai hle thin.  Thil thalo an hriat apiang anmahniah an inhmeh bel vat an ching duh hle. He an hlauhthawnna leh an thil enghelh tlat te hi an paih kiang hlei thei lo a ni. Awm hle hle harsa an ti a, an phi chung thin. An chau hma em em a, an taksa a kham thumin thil hoteah an phu zawk zawk thin. Hengte hian taksaah danglamna nasa tak a rawn thlen a; chungte chu: Lungphu rang, thawk harsa, Luna, emaw luhai, pum nuam lo, dang ro huam huam, kut ke chawmawlh, leh thlan tla bawrh bawrh te an nei duh hle. Ngaihtuahna a mang duh a, thin a chhiain mut leh chaw ei lamah harsatna an nei nasa thin bawk. Anxiety Disorder hnuaiah hian lungmuan lohna kaihhnawih natna hrang hrang a awm a, chung zinga lar ber chu Panic Disorder hi a ni. He natna hian a ken tel lian tak mai chu thawk leh khatah mangan thut, chi-ai leh phili a ni; a nasa tak takah phei chuan thi mai dawna inngaihna an nei lian hle thin a ni.   

ANXIETY MEANING IN MIZO-ANXIETY DISORDERS

Inven dan tur:

Vietnam indona kara awm sipaite nun atanga hlauhthawnna (Anxiety) tih reh dan an hmuh chhuah te:

1. Mahni theihna leh thiamna hrechianga hmalam thil hmachhawn tura  inrintawkna neih.

2. Hnathawh leh thil dang pawimawh ti-a thahrui hman chhuah tam hi rilru-a zamna leh    hlauhthawnna (Anxiety) tikiangtu, dinhmun chhe zawk hring thei laka invena pawimawh tak a ni.

3. Mahni aia thil chinchang hre zawk te thurawn fing leh tha zawm thiam hi invenna pawimawh tak a ni.

4. Pathian rin tlat mai hi invenna kawng hlu tak a ni.

Harsatna beih let dan thiam:

1. Thil eng emaw hlauh tlat i  nei a nih chuan hlauh loh tum emaw, inthup leh inphen ringawt aiin i hlau a ni tih pawm (admit) hmasa phawt rawh.

2. Him lo (insecure) ni-a i hria a nih emaw, buaina hmachhawn mek i nih pawhin chu i hmachhawn mek chu pawm ngam rawh.

3. I harsatna chu midang sawipui turin Counsellor emaw Psychologist emaw panin regular takin i harsatna lo awm dan leh a awm zel dan sawipui thin rawh. (Hetah hian i va pana chu mi rintlak, thuruk eng pawh sawipui ngam a ni tur a ni)

4. Mahni nihna leh dinhmun ngaihhlut thiam a tha.

5. Inthenna hian natna a thlen fo avangin inthen aiin midang nene inkungkaihna tha siam zel tum zawk tur a ni.

6. Mahni mamawh ni-a hriat te chu Pathian hnena dil leh midang puihna pawh dil hreh loh a tha.

7. Rilru tih thawl hun neih thiam a sawt fo bawk.

Midang tan luangchhuak rawh-Reach Out to Others:

Khawvela rilru lam doctor (Psychiatrist) hmingthang Karl Menninger-a hnenah, “Ka Pu, i hnenah rilru buai, tanpui ngai tak lo kal sela engtin nge i tih ang?” tiin an zawt a. A ngawi vung vung a. A zawttu te chuan  a chhan dan tur an lo inrinsiak laih laih a. Ani chuan, “Khawpui kawtthlerah ka tir ang a, ‘Tanpui ngai i hmuh apiang va tanpui teh,’ ka ti ang,” tiin a chhang daih nia mawle! Midang ritphurh leh lungngaihna chhawk thin turin Tirhkoh Paula pawhin min zirtir (Gal. 6:2). Midang pui thin miten hlimna an chhar belh zel a. Mahni tan chauhva nung, mahni hmasialten beidawnna leh lungngaihna te an nei nasa bik thin.

ANXIETY MEANING IN MIZO-ANXIETY DISORDERS – 1

Lalpa ring rawh:  Sam 37:5 thu, I awm dan tur chu Lalpa chungah nghat la, amah chu ring la, ama’n  a ti vek ang,’ tih hi englai pahin a rintlak em em reng a ni. Lei leh vana hun leh thil engkim chunga thuneitu Pathian hi a rintlak reng tih hre fo rawh. I duh anga nunna thar, beiseina nung leh hlimna te a pe vat lo che a nih pawhin nghak fan fan rawh.


ANXIETY MEANING IN MIZO-ANXIETY DISORDERS – 1

Synod Higher Secondary School-a Lecturer  Lalzuimawii Tlau hla phuah hi a tha the asin!

Hmun thimah ka cheng, thi ang maiin,

Ka tisa leh ruhte a chau zo ta;

Beiseina zawng zawng pawh a bo zo ta,

Pawhsawm vek ang maiin ka na a ni.

            Beiseina tur pawh awm lo mah se,

            Abrahama’n Lalpa a ringhlel lo,

            Chhum awm lovin ruah pawh hnai lo mah se,

            Nova’n lawng tuk a bang chuang si lo ve,

            An Pathian kha ka Pathian a ni.

Ka dam leh dawn Lalpa vangin.

Ka tho leh dawn Krista vangin,

A kut chakin min kai ang a,

Ka dam leh dawn; Halleluia!

Hetiang hian ti ve chin teh-Try This.

1. Mahni infuih/infak fo tur:  A tha zawnga mahni infuih/infak fo hi  a tha. Midang hriat si loha mahi infaka inchawimawi ve thin te pawh hi a tha. Darthlalang inen paha zai paha mahni intihlim a tha. Darthlalang inen paha, “Ka hmel hi chu a chhe lo mawle, ka hmel hi a lo va tha em!” han intih mai te pawh hi a tha. Midang tana ngeiawm leh hnawksak zawng ni lova mahni inhlut thiam hi a pawimawh ve fo.

2. Mahni leh mahni inbiak tur (Self talk): Mahni leh mahni inbiak pahin, “Hlauhthawnna (Anxiety) neih hi a tha lo hle mai. Mahse, Pathian Chakna ringin ka hneh thei a ni, tihtur.

3. Anxiety kan hneh theih nan Pathian rin ngam a pawimah. Rinna nen hmachhawn zel ila, hnehna chu kan ta a ni.

4. Rinna chu engtin nge chin thanah kan nei ang?  Zing kan thawh rualin, nitin vawi thum a riin, “Ka ring”. Ti thin ang che.

5. Zing kan thawh rualin hetiangin  tawngtai ila, “Vawiin ni, ka nunna, ka chhungte leh ka hna thawh tur zawng zawng te Pathian hnenah  ka kawltir e. Pathian hnen atang chuan tha lo a awm thei lo, malsawmna chauh ka dawn ang. Engpawh nise, ka chungah eng pawh thleng se, Pathian kutah ka awm tawh a. Engkim Pathian thu vek a ni a, Pathian hnen atang chuan  a tha chu ka hmu ang”.

6. Negative zawnga thil  i  ngaihtuah thin kha Positive zawngin  ngaihtuah la. Negative zawnga thil i sawi thin ngei kha Positive zawngin sawi thin rawh. Entirnan: Vawiin ni hi ka tluang dawn lo a ni ang, ti aiin vawiin ni hi ka tluang dawn a ni, ti zawk ila.  Kei chuan hei hi ka ti ve thei loving, tih aiin, Pathian Chakna ring ka ti thei ang, ti zawk  ila.

7. Nitin hetiang hian suangtuah thin ila: Englai pawhin i hnenah Isua a awm reng a, ani chu i thian a ni. Nitin Isua kan hnenah a awm a nih chuan hlauhna leh huhphurhna chhan tur kan nei lo. Mahni leh mahni inbiak pahin, “Isua ka hnenah a awm,” ti thin ila. A riin sawi thin ila. Isu, englai pawhin i hnenah ka awm, nang pawh englai pawhin ka hnenah i awm. He thu hi nitin vawi thum a riin chham thin ila.  “A suangtuah ang chiah zelin a ni a awm ni,” (Thufing 23:7).

Hlauhthawnna (Anxiety) kan neihin hlawhtling zawka thil ti thei tura chona (Challenge) tharah ngai ila, beiseina nung neiin hmalam i pan zel ang u.

FAQ

Question- 1. Anxiety nei ngai miah lo mi kan awm thei ang em?

Ans: Awm thei lo. Mi tu pawh Anxiety natna nei thei vek kan ni. A chhan chu chiai ngai lo, thlaphang ngai lo mi kan awm meuh lo.

Question-2.  Anxiety hi a dam thei em?

Ans:  Thei tehreng mai, enkawl that chuan a dam hmiah thei.

Question-3.  Anxiety hi sual hnathawh a ni em?

Ans:  Ni lo. Taksa a na thei ang tho hian Rilru pawh a na ve thei avangin Anxiety pawh Rilru natna pakhat a ni.




Source:

Mitin tan Psychology, Published by Mizoram Psychologycal Association (MPA) 2019

Vanlalhriatrenga VLC, Beidawngte Puitu, Published by Vanlalvena chhangte  2017

Norman Vincent Peale Rev. Dr, The Power Of Positive Thinking, Published by Simon & Schuster, New York London Toronto Sydney New Delhi

Photos: Canva, Pexels, Pixabay